10 mart 2025-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası tərəfindən İtkin düşmüş şəxslər üzrə Beynəlxalq Komissiyanın (International Commission on Missing Persons - ICMP) “Azərbaycan Respublikasında itkin düşmüş şəxslərin axtarışı üzrə qiymətləndirmə hesabatı”nın təqdimat mərasimi təşkil edilmişdir.

Tədbirdə Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının üzvləri və İşçi qrupunun əməkdaşları, Beynəlxalq Komissiyanın yüksək ranqlı təmsilçiləri, millət vəkilləri, aidiyyəti dövlət orqanlarının rəhbər şəxsləri, QHT və media nümayəndələri iştirak etmişlər.

Çıxışlarda bildirilmişdir ki, Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində dörd min nəfərə yaxın vətəndaşımız itkin düşmüşdür. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin birbaşa nəzarətində olan itkin düşmüş şəxslər probleminə məhz dövlət başçısının göstərdiyi xüsusi həssas münasibət və bu yöndə verdiyi mühüm tapşırıqlar axtarış prosesinin sürətləndirilməsini və zəruri tədbirlərin intensiv həyata keçirilməsini şərtləndirmişdir.

Ötən dövr ərzində Dövlət Komissiyası tərəfindən itkinlərin taleyinin aydınlaşdırılması sahəsində müvafiq addımlar atılmış, ailələrdən bioloji nümunələrin götürülməsi prosesi davam etdirilmiş, DNT profilləri çıxarılmış, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə 2021-ci ilin fevral ayından etibarən aparılmış qazıntı işləri nəticəsində 23 kütləvi məzarlıq müəyyən edilmiş və həmin məzarlıqlarda itkin düşmüş soydaşlarımıza aid olan insan qalıqları aşkarlanaraq götürülmüşdür.

Xüsusilə qeyd olunmuşdur ki, Ermənistan itkin şəxslərin taleyinə aydınlıq gətirilməsi məsələsində Azərbaycanla əməkdaşlıqdan və kütləvi məzar yerləri barədə məlumatları təqdim etməkdən müxtəlif bəhanələrlə boyun qaçırır.

Münaqişə dövründə Ermənistan tərəfindən beynəlxalq hüquq normalarının insanların zorakı itkindüşmədən müdafiəsinə dair müddəalarının tələblərinin mütəmadi olaraq pozulması, mülki şəxslərin girov götürülməsi, onlara və hərbi əsirlərə qarşı qeyri-insani rəftar edilməsi, işgəncə verilməsi, onların məhkəmə hökmü olmadan azadlıqdan məhrum edilmələri və edam olunmaları, insanların kütləvi şəkildə, dəfn adətlərinə riayət olunmadan məzarlıqlarda basdırılmaları, habelə məzar yerlərinin gizlədilməsi və qəsdən məhv edilməsi kimi ağır cinayətlərin törədildiyi nəzərə alınaraq, bundan sonra da bu cür məzarlıqların sayının artacağı gözlənilir.

Sonra İtkin düşmüş şəxslər üzrə Beynəlxalq Komissiyanın baş direktoru Katrin Bomberger çıxış etmişdir.

Daha sonra Beynəlxalq Komissiya tərəfindən 2023-cü ildə ölkəmizdə həyata keçirilmiş qiymətləndirmə missiyası ilə bağlı hazırlanmış hesabatın təqdimatı olmuşdur.

Qeyd olunmuşdur ki, itkin ailələrinin otuz illik intizarına son qoymaq üçün bütün imkanlardan yararlanmağa çalışan Dövlət Komissiyası dünyanın müxtəlif yerlərində qanunsuz məzarlıqların aşkarlanması, insan qalıqlarının identifikasiyası, itkinlərin taleyinin aydınlaşdırılması, məhkəmə ekspertizası üzrə böyük iş təcrübəsinə, peşəkar mütəxəssis heyətinə, eləcə də müvafiq sahədə qabaqcıl texniki imkanlara və müasir metodologiyaya malik olan Beynəlxalq Komissiya ilə qarşılıqlı əməkdaşlığı möhkəmləndirmək niyyətindədir.

Sonda Beynəlxalq Komissiya ilə əməkdaşlığın itkin soydaşlarımızın taleyinin aydınlaşdırılması istiqamətində səmərəli nəticələr verəcəyinə dərin inam ifadə olunmuşdur.

***

On March 10, 2025, the State Commission of the Republic of Azerbaijan on Prisoners of War, Hostages, and Missing Persons organized a presentation ceremony for the “Assessment Report on the Search for Missing Persons in the Republic of Azerbaijan” prepared by the International Commission on Missing Persons (ICMP).

The event was attended by members of the State Commission on Prisoners of War, Hostages, and Missing Persons, employees of its Working Group, high-ranking representatives of the International Commission, members of parliament, heads of relevant state institutions, as well as representatives of NGOs and the media.

It was stated during the event that nearly four thousand of our citizens went missing as a result of Armenian military aggression. The issue of missing persons, which is under the direct supervision of the President of the Republic of Azerbaijan, Mr. Ilham Aliyev, has been approached with special sensitivity by the head of state. His important directives in this regard have contributed to accelerating the search process and ensuring the intensive implementation of necessary measures.

In the preceding period, the State Commission has taken relevant steps to clarify the fate of missing persons. The process of collecting biological samples from families has continued, DNA profiles have been extracted, and excavation work carried out in the liberated territories since February 2021 has led to the discovery of 23 mass graves. Human remains belonging to missing compatriots have been identified and recovered from these graves.

It was specifically noted that Armenia refuses to cooperate with Azerbaijan in clarifying the fate of missing persons and avoids providing information about mass grave sites under various pretexts.

During the conflict, Armenia repeatedly violated international legal norms protecting individuals from enforced disappearance. The systematic breaches included the hostage-taking of civilians, inhumane treatment and torture of prisoners of war, deprivation of liberty without trial, extrajudicial executions, and the mass burial of individuals without adherence to burial traditions. Additionally, gravesites were deliberately concealed or destroyed. Given these grave crimes, it is expected that the number of such mass graves will continue to increase.

Subsequently, the Director-General of the International Commission on Missing Persons, Kathryne Bomberger, delivered a speech.

Following that, the presentation of the report prepared by the International Commission on the assessment mission conducted in our country in 2023 took place.

It was noted that the State Commission, striving to utilize all available means to put an end to the 30-year-long wait of the families of the missing, intends to strengthen its cooperation with the International Commission. The International Commission possesses extensive experience in uncovering illegal burial sites worldwide, identifying human remains, clarifying the fate of missing persons, and conducting forensic examinations. It also has a team of professional experts, advanced technical capabilities, and modern methodologies in the relevant field.

In conclusion, deep confidence was expressed that cooperation with the International Commission will yield effective results in clarifying the fate of our missing compatriots.

***

10 марта 2025 года Государственная комиссия Азербайджанской Республики по военнопленным, заложникам и без вести пропавшим гражданам организовала церемонию презентации «Оценочного отчета о поиске без вести пропавших лиц в Азербайджанской Республике», подготовленного Международной комиссией по пропавшим без вести лицам (ICMP).

В мероприятии приняли участие члены Государственной комиссии по военнопленным, заложникам и без вести пропавшим гражданам, сотрудники ее рабочей группы, высокопоставленные представители Международной комиссии, депутаты парламента, руководители соответствующих государственных учреждений, а также представители неправительственных организаций и средств массовой информации.

В ходе мероприятия было отмечено, что в результате военной агрессии Армении без вести пропали около четырех тысяч наших граждан. Вопрос без вести пропавших лиц находится под непосредственным контролем Президента Азербайджанской Республики господина Ильхама Алиева, который проявляет особую чувствительность к этой проблеме. Благодаря его важным указаниям были ускорены процессы поиска и обеспечено интенсивное проведение необходимых мероприятий.

За прошедший период Государственная комиссия предприняла соответствующие шаги для выяснения судьбы пропавших без вести лиц. Продолжался процесс сбора биологических образцов у семей, были извлечены профили ДНК, а также с февраля 2021 года на освобожденных территориях проводились раскопки, в результате которых были обнаружены 23 массовых захоронения. Из этих могил были извлечены останки наших без вести пропавших соотечественников.

Было особо отмечено, что Армения отказывается сотрудничать с Азербайджаном в вопросе выяснения судьбы без вести пропавших лиц и под различными предлогами избегает предоставления информации о местах массовых захоронений.

В период конфликта Армения систематически нарушала нормы международного права, защищающие людей от насильственного исчезновения. Среди таких нарушений – захват в заложники гражданских лиц, бесчеловечное обращение и пытки военнопленных, лишение свободы без судебного приговора, внесудебные казни, массовые захоронения без соблюдения похоронных традиций. Кроме того, места захоронений преднамеренно скрывались или уничтожались. Учитывая эти тяжкие преступления, ожидается, что количество таких массовых захоронений будет расти.

Затем с речью выступила генеральный директор Международной комиссии по пропавшим без вести лицам Кэтрин Бомбергер.

После этого состоялась презентация отчета, подготовленного Международной комиссией по итогам оценочной миссии, проведенной в нашей стране в 2023 году.

Отмечалось, что Государственная комиссия, стремясь использовать все имеющиеся возможности для завершения 30-летнего ожидания семей пропавших без вести лиц, намерена укреплять сотрудничество с Международной комиссией. Последняя обладает значительным опытом в выявлении незаконных мест захоронений по всему миру, идентификации человеческих останков, установлении судьбы пропавших без вести лиц, а также в проведении судебно-медицинских экспертиз. Комиссия располагает профессиональными экспертами, передовыми техническими возможностями и современными методами работы в данной сфере.

В заключение была выражена глубокая уверенность в том, что сотрудничество с Международной комиссией принесет эффективные результаты в деле выяснения судьбы наших без вести пропавших соотечественников.